Bệnh viêm họng không đơn giản như bạn nghĩ? Cách phòng ngừa bệnh hiệu quả

Bệnh viêm họng là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến mà mỗi người chúng ta ít nhất một lần trong đời đều trải qua. Tình trạng viêm nhiễm ở họng không chỉ mang đến cảm giác khó chịu, đau rát mà còn làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Vậy viêm họng là gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa ra sao? Hãy đọc ngay bài viết dưới đây.

1. Bệnh viêm họng và những điều cần biết

1.1. Bệnh viêm họng là gì? 

Họng là phần cuối cùng của đường hô hấp và chức năng chủ yếu là dẫn khí vào đường hô hấp và thức ăn vào dạ dày. Niêm mạc của họng bao gồm các núi lá lệch dưới cằm và lớp niêm mạc mỏng phủ trên cùng. Bệnh viêm họng là tình trạng niêm mạc của họng trở nên sưng, khô, ngứa, đau rát gây ho, sốt do nhiễm trùng hoặc kích thích.

1.2. Triệu chứng của viêm họng là gì

Đau họng có thể gây đau khi nuốt. Đau họng cũng có thể cảm thấy khô và ngứa. Đây có thể là triệu chứng của viêm họng liên cầu khuẩn, cảm lạnh thông thường, dị ứng hoặc bệnh đường hô hấp trên khác.

Triệu chứng của viêm họng có thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, nhưng dưới đây là một số triệu chứng chung mà người bệnh có thể trải qua:

Đau và khó chịu trong họng

Đau họng là một trong những triệu chứng phổ biến nhất. Đau có thể từ nhẹ đến nặng, làm cho việc nuốt, nói, hoặc thậm chí thở trở nên khó khăn.

Sưng và đỏ niêm mạc họng

Niêm mạc họng có thể sưng và chuyển sang màu đỏ do phản ứng của cơ thể với nhiễm trùng hoặc kích thích.

Ho khan

Họng khô và cảm giác kích thích có thể gây ra ho khan, khiến người bệnh có cảm giác khó chịu và muốn ho.

Viêm nhiễm và mủ họng

Có thể xuất hiện dấu hiệu viêm nhiễm như mủ trắng hoặc vàng trên niêm mạc họng.

Khan tiếng hoặc giọng kém

Do sưng niêm mạc họng, có thể làm giảm chất lượng giọng nói hoặc khiến giọng nói trở nên kém.

Đau tai

Viêm nhiễm từ họng có thể lan ra tai giữa, gây đau tai đặc biệt là ở trẻ em.

Nôn mửa hoặc khó chịu ở dạ dày

Một số người có thể cảm thấy buồn nôn hoặc có vấn đề về dạ dày liên quan đến viêm họng.

Sưng núi lá lệch dưới cằm

Sưng và đau ở núi lá lệch dưới cằm có thể là một dạng biến chứng của viêm họng.

Sốt

Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể có sốt. Nhất là nếu viêm họng là do nhiễm trùng vi khuẩn.

Mệt mỏi và khó chịu

Triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, buồn nôn, hoặc đau nhức cơ cũng có thể xuất hiện.

1.3. Nguyên nhân gây bệnh viêm họng là gì?

Bệnh viêm họng thường là kết quả của một số nguyên nhân, bao gồm vi khuẩn và virus. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây bệnh viêm họng:

Vi khuẩn

Streptococcus pyogenes (Streptococcus A) là nguyên nhân chủ yếu của viêm họng do viêm nhiễm, đặc biệt là ở trẻ em.

Haemophilus influenzae: Gây nhiễm trùng họng và tai giữa, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.

Streptococcus pneumoniae: Gây nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm cả viêm họng.

Virus

Rhinovirus: Một trong những nguyên nhân phổ biến của cảm lạnh, có thể gây viêm họng.

Influenza virus: Gây cảm lạnh và cúm, có thể gây viêm họng nếu tác động lên niêm mạc họng.

Adenovirus: Gây nhiều loại bệnh, bao gồm cả viêm họng và cảm mạo. viêm họng và cảm

Nhiễm trùng họng khác

Nấm: Một số loại nấm có thể gây viêm nhiễm ở niêm mạc họng.

Chlamydia trachomatis và Mycoplasma pneumoniae: Gây viêm họng không phải do vi khuẩn hoặc virus.

Tác nhân kích thích

Hút thuốc lá: Thuốc lá có thể kích thích niêm mạc họng và làm tăng nguy cơ viêm họng.

Ô nhiễm không khí: Tiếp xúc với khói, bụi, chất khí có thể gây kích thích niêm mạc họng.

Khí lạnh và khí khô: Thay đổi về điều kiện thời tiết có thể làm khô niêm mạc họng, tăng nguy cơ viêm họng.

Tác động cơ học hoặc hóa học

Hít phải hoặc nuốt phải chất bất thường: Việc hít phải hoặc nuốt phải chất nóng, cay, hay có độ pH cao có thể gây kích thích và làm tổn thương niêm mạc họng.

Yếu tố di truyền: Một số người có xu hướng di truyền sự nhạy cảm của niêm mạc họng, làm tăng nguy cơ viêm họng khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích.

Viêm họng thường xuất hiện khi hệ thống miễn dịch yếu, khi có sự tiếp xúc với tác nhân gây kích thích, hoặc khi có nhiễm trùng.

1.4. Những biến chứng thường gặp ở bệnh viêm họng

Nếu không điều trị viêm họng đúng cách và dứt điểm, tình trạng bệnh kéo dài, có thể xuất hiện một số biến chứng. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp của bệnh viêm họng:

Nhiễm trùng tai giữa

Viêm nhiễm từ họng có thể lan ra tai giữa, gây đau tai và nhiễm trùng tai giữa, đặc biệt ở trẻ em.

Quai bị sưng

Nếu vi khuẩn hoặc virus gây viêm họng lan ra các núi lá lệch dưới cằm (cụm hạch họng), có thể xảy ra sưng đau, gây đau và khó chịu khi nuốt.

Viêm amidan  

Amidan có thể bị nhiễm trùng và sưng lên, dẫn đến viêm amidan. Nếu tình trạng này lặp đi lặp lại, có thể cần phải loại bỏ amidan.

Cổ họng cứng

Đây là một trạng thái nếu có một sự tích tụ của mủ trong mô mềm xung quanh cổ họng, tạo ra một khu vực sưng to và đau.

Sưng nghẽn đường hô hấp

Sưng tăng cường có thể dẫn đến sự hạn chế lớn hơn của đường hô hấp, gây khó khăn khi thở và khiến người bệnh cảm thấy khó chịu.

Bệnh huyết áp cao

Mặc dù hiếm, nhưng nếu viêm nhiễm kéo dài và nặng, có thể gây tăng huyết áp.

Viêm khớp

Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa viêm nhiễm họng và viêm khớp.

Viêm cơ tim

Một biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra nếu bệnh viêm họng do viêm nhiễm β-hemolytic Streptococcus A và không được điều trị đúng cách.

Tăng nguy cơ viêm màng não

Trong một số trường hợp, nếu viêm nhiễm lan ra mô mềm xung quanh não, có thể gây ra viêm màng não.

Tăng nguy cơ nhiễm trùng huyết

Trong các trường hợp nặng, nhiễm trùng từ viêm họng có thể lan ra máu, tăng nguy cơ nhiễm trùng huyết.

Viêm họng còn có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như: viêm thanh quản, viêm khí quản, viêm thận,…

2. Chăm sóc sức khỏe chủ động cho người bị bệnh viêm họng

2.1. Chế độ dinh dưỡng chủ động cho người bị bệnh viêm họng

Chế độ dinh dưỡng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và giảm triệu chứng của người bị bệnh viêm họng. Dưới đây là một số gợi ý về chế độ dinh dưỡng chủ động cho người mắc bệnh viêm họng:

Nước

Giữ cơ thể luôn được cung cấp đủ nước là rất quan trọng để duy trì sự ẩm cho niêm mạc họng và giảm cảm giác khó chịu. Nước cũng giúp làm mềm đờm, giảm nguy cơ kích thích họng.

Thức ăn giàu chất dinh dưỡng

Bao gồm rau xanh, quả vả chín, thực phẩm giàu vitamin C, E, và A. Các chất này có thể hỗ trợ tăng cường hệ thống miễn dịch và giảm viêm nhiễm.

Thức ăn giàu protein

Protein là yếu tố quan trọng giúp tái tạo tế bào và tăng cường sức khỏe cơ bắp. Thực phẩm như cá, thịt gia cầm, hạt, đậu nành là những nguồn protein tốt.

Thức ăn mềm và dễ nuốt

Nếu viêm họng gây khó khăn khi nuốt, hãy chọn thức ăn mềm, như súp, cháo, hoặc thực phẩm xay nhuyễn để giảm áp lực lên họng.

Hạn chế thực phẩm kích thích họng

Tránh thực phẩm cay nồng, thức uống có ga, cà phê, và thực phẩm có thể kích thích hoặc làm khó chịu cho họng.

Sử dụng mật ong và chanh

Mật ong có tính chất chống viêm và có thể giúp làm dịu cảm giác đau và kích thích họng.

Tránh thức ăn và đồ uống lạnh

Thực phẩm và đồ uống lạnh có thể làm tăng cảm giác khó chịu và kích thích họng, nên tránh sử dụng quá nhiều thực phẩm lạnh.

2.2. Chăm sóc sức khỏe chủ động cho người bệnh viêm họng bằng chế độ sinh hoạt

Đau họng là tình trạng rất phổ biến và thường không có gì phải lo lắng. Họ thường tự khỏi bệnh trong vòng một tuần. Tuy nhiên, cũng không nên chủ quan và cần có sự chăm sóc trong chế độ sinh hoạt:

Súc miệng bằng nước muối

Súc miệng bằng nước muối ấm có thể giúp làm dịu cơn ngứa họng. Muối sẽ hút chất nhầy ra khỏi mô bị viêm, sưng tấy và giúp giảm bớt sự khó chịu.

Ngậm viên ngậm

Viên ngậm giảm đau họng có chứa tinh dầu bạc hà, một thành phần có thể làm tê nhẹ các mô trong cổ họng. Điều này có thể giúp bạn giảm đau tạm thời khỏi cảm giác nóng rát và đau đớn. Trong trường hợp khẩn cấp, kẹo cũng có thể có tác dụng tương tự.

Kẹo và thuốc ho làm tăng tiết nước bọt và giúp cổ họng được bôi trơn. Tuy nhiên, kẹo và thuốc ho sẽ không làm dịu cơn đau họng lâu như viên ngậm hoặc thuốc giảm đau.

Thử dùng thuốc giảm đau

Thuốc chống viêm có thể làm giảm viêm và sưng cổ họng. Chúng cũng có thể làm giảm đau nhức hoặc trầy xước.

Sử dụng mật ong

Trà ấm được pha với mật ong có thể giúp làm dịu cổ họng đang bị kích thích. Trà cũng giúp giữ nước, đây là một bước quan trọng khác trong điều trị đau họng.

Có thể cân nhắc chọn trà xanh, kháng khuẩn, giảm đau và là nguồn giàu chất chống oxy hóa cũng như giúp giảm viêm.

Sử dụng máy tạo độ ẩm

Hít thở không khí ẩm có thể giúp làm dịu các mô sưng ở mũi và cổ họng. Bật máy tạo độ ẩm phun sương mát để tăng độ ẩm trong phòng.

Tắm hơi

Nếu không có máy tạo độ ẩm, bạn vẫn có thể cảm thấy dễ chịu hơn nhờ không khí ẩm. Hít hơi nước từ vòi sen nước ấm để giúp giảm sưng và giảm đau họng.

Bạn cũng có thể tạo hơi nước bằng cách cho nước rất nóng chảy vào bồn rửa. Trùm một chiếc khăn lên đầu và tựa vào bồn rửa để hít hơi nước. Tiếp tục hít thở sâu trong vài phút và lặp lại nếu cần thiết để giảm đau họng.

Ngẩng đầu lên

Khi nghẹt mũi kèm theo đau họng, hãy kê thêm một hoặc hai chiếc gối dưới đầu. Chiều cao thêm sẽ giúp bạn thở dễ dàng hơn. Khi tình trạng nghẹt mũi đã thuyên giảm, bạn sẽ không phải há miệng khi ngủ, điều này có thể khiến cổ họng bị khô và càng đau hơn. 

2.3. Một số biện pháp phòng ngừa giúp bạn chủ động phòng tránh bệnh viêm họng

Tránh hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc thụ động

Khói thuốc lá, dù là sơ cấp hay thứ cấp, đều chứa hàng trăm hóa chất độc hại có thể gây kích ứng niêm mạc họng.

Tránh môi trường độc hại

Nếu bạn bị dị ứng theo mùa hoặc phản ứng dị ứng liên tục với bụi, nấm mốc hoặc lông thú cưng, bạn có nhiều khả năng bị đau họng hơn những người không bị dị ứng. Điều trị dị ứng theo mùa hoặc dị ứng môi trường có thể làm giảm nguy cơ này.

Tránh tiếp xúc với các chất kích thích hóa học

Các hạt trong không khí từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch, cũng như các hóa chất gia dụng thông thường, có thể gây kích ứng cổ họng. Đeo khẩu trang có thể hữu ích để giảm phơi nhiễm trong một số trường hợp nhất định.

Rửa mũi bằng nước muối sinh lý

Khi bị nhiễm trùng xoang thường xuyên hoặc bị chảy nước mũi mãn tính, dịch tiết ra từ mũi hoặc xoang cũng có thể gây kích ứng cổ họng. Rửa mũi bằng nước muối có thể giúp giảm tình trạng thoát nước này.

Hướng dẫn rửa nước muối sinh lý đúng cách cho trẻ em:

Bước 1: Chuẩn bị dung dịch nước muối sinh lý

Bước 2: Chuẩn bị dụng cụ

Sử dụng ống hút mũi nhỏ và mềm hoặc ống hút mũi chuyên dụng cho trẻ em.

Bước 3: Thực hiện rửa nước muối sinh lý

Để trẻ em ngồi ở một vị trí thoải mái.

Chậm rãi chọc ống hút mũi vào mũi của trẻ và nhẹ nhàng hút nước muối sinh lý vào mũi. Đảm bảo không hút quá mạnh để tránh làm tổn thương niêm mạc mũi.

Quay đầu trẻ em về phía dưới để nước muối có thể rơi ra mà không bị nuốt phải.

Bước 4: Làm sạch dụng cụ

Sau mỗi lần sử dụng, làm sạch ống hút mũi bằng cách đặt vào nước ấm hoặc dung dịch muối và rửa sạch.

Hướng dẫn rửa nước muối sinh lý đúng cách cho người lớn:

Bước 1: Chuẩn bị dung dịch nước muối sinh lý

Bước 2: Chuẩn bị dụng cụ

Sử dụng ống hút mũi hoặc nước muối sinh lý được bán sẵn trong dạng bình xịt.

Bước 3: Thực hiện rửa nước muối sinh lý

Ngồi hoặc đứng thoải mái với đầu nghiêng về phía trước qua chậu rửa mặt.

Sử dụng ống hút mũi hoặc bình xịt để phun nước muối vào mũi.

Hít thở nhẹ qua miệng và giữ miệng đóng kín trong khi phun nước muối vào mũi.

Dung dịch muối sẽ chảy qua mũi và xuống họng. Hãy nhớ không nuốt nước muối.

Bước 4: Làm sạch dụng cụ

Làm sạch ống hút mũi hoặc bình xịt theo hướng dẫn của nhà sản xuất sau mỗi lần sử dụng.

Giữ vệ sinh tốt

Không dùng chung khăn ăn, khăn tắm và đồ dùng với người bị nhiễm bệnh. 

Rửa tay thường xuyên

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc gel khử trùng trong ít nhất 10 – 15 giây.

Tiêm vắc xin

Khuyến nghị trẻ trên 6 tháng tuổi cũng nên tiêm vắc xin cúm hàng năm.

Bệnh viêm họng không phải là một vấn đề nặng nề, nhưng để tránh tình trạng trở nên tồi tệ hơn và để duy trì một sức khỏe tốt, việc chăm sóc cho bệnh viêm họng là quan trọng. Hãy nhớ rằng, sự chăm sóc đúng đắn và kịp thời có thể giảm đi mức độ khó chịu và thời gian hồi phục. Đồng thời, lối sống lành mạnh, việc duy trì vệ sinh cá nhân và bảo vệ cơ thể khỏi các yếu tố gây kích thích sẽ là những bước quan trọng để ngăn chặn bệnh viêm họng tái phát. 

NGUỒN THAM KHẢO

https://www.cdc.gov/antibiotic-use/sore-throat.html#:~:text=A%20sore%20throat%20can%20make,Streptococcus%20can%20have%20similar%20symptoms.

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sore-throat/symptoms-causes/syc-20351635