Bệnh gout ngày càng trẻ hóa – Nguyên nhân, cách quản lý và chế độ dinh dưỡng

Xã hội hiện đại với lối sống nhanh và chế độ dinh dưỡng không cân đối, bệnh gout đã trở thành một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến. Những cơn đau đột ngột và sưng tại các khớp, đặc biệt là ở khớp ngón chân, không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn đe dọa sức khỏe lâu dài. Trong bối cảnh này, việc hiểu rõ về bệnh gout và cách quản lý nó không những quan trọng mà còn là chìa khóa để giữ cho cơ thể khỏe mạnh và linh hoạt.

1. Bệnh gout và những điều cần biết

1.1. Bệnh gout là gì? 

Bệnh gout là một dạng viêm khớp phổ biến và phức tạp có thể gặp ở bất kỳ ai. Bệnh được đặc trưng bởi các cơn đau, sưng, tấy đỏ và đau dữ dội, đột ngột ở một hoặc nhiều khớp, thường gặp nhất là ở ngón chân cái. Thống kê cho thấy, gout nguyên phát có 95% các trường hợp xảy ra ở nam giới, độ tuổi thường gặp là 30-60 tuổi.

Cơn gout có thể xảy ra đột ngột, thường khiến bạn thức giấc vào nửa đêm với cảm giác ngón chân cái như đang “bốc cháy”. Khớp bị ảnh hưởng nóng, sưng và đau đến nỗi ngay cả sức nặng của tấm ga trải giường đè lên cũng có vẻ không thể chịu đựng được.

1.2. Phân loại và triệu chứng bệnh gout sớm

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gout hầu như luôn xảy ra đột ngột và thường xảy ra vào ban đêm. Bao gồm:

Đau khớp dữ dội: Bệnh gout thường ảnh hưởng đến ngón chân cái nhưng nó có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào. Các khớp thường bị ảnh hưởng khác bao gồm mắt cá chân, đầu gối, khuỷu tay, cổ tay và ngón tay. Cơn đau có thể trầm trọng nhất trong vòng 4 đến 12 giờ đầu sau khi bắt đầu.

Sự khó chịu kéo dài: Sau khi cơn đau dữ dội nhất giảm bớt, một số khó chịu ở khớp có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Các cuộc tấn công sau này có thể kéo dài hơn và ảnh hưởng đến nhiều khớp hơn.

Viêm và đỏ: Khớp hoặc các khớp bị ảnh hưởng trở nên sưng tấy, mềm, ấm và đỏ.

Phạm vi chuyển động hạn chế: Khi bệnh gout tiến triển, bạn có thể không thể cử động khớp bình thường.

1.3. Nguyên nhân gây bệnh gout là gì?

Nguyên nhân gây gout thứ phát (di truyền, bệnh lý,..)

Thông thường, axit uric hòa tan trong máu và đi qua thận vào nước tiểu. Nhưng đôi khi cơ thể bạn sản xuất quá nhiều axit uric hoặc thận bài tiết quá ít axit uric. Khi điều này xảy ra, axit uric có thể tích tụ. Tạo thành các tinh thể urat sắc nhọn trong khớp hoặc mô xung quanh gây đau, viêm và sưng.

Chế độ ăn giàu Purin

Purin được tìm thấy trong một số loại thực phẩm. Bao gồm thịt đỏ và nội tạng, chẳng hạn như gan. Hải sản giàu purin bao gồm cá cơm, cá mòi, trai, sò điệp, cá hồi và cá ngừ. Đồ uống có cồn, đặc biệt là bia và đồ uống có đường trái cây (fructose) làm tăng nồng độ axit uric.

1.4. Những biến chứng thường gặp ở bệnh gout

Bệnh gout không được điều trị có thể dẫn đến đau nặng hơn và tổn thương khớp. Cụ thể, những người mắc bệnh gout có thể phát triển các tình trạng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như:

Mặc dù thuốc có thể giúp ngăn ngừa các cơn gout ở những người bị bệnh gout tái phát. Nhưng nếu không được điều trị, bệnh gout có thể gây xói mòn và phá hủy khớp.

Bên cạnh đó, bệnh gout không được điều trị có thể khiến tinh thể urat hình thành dưới da trong các nốt gọi là Tophi (TOE-fie). Tophi có thể phát triển ở một số khu vực, chẳng hạn như ngón tay, bàn tay, bàn chân, khuỷu tay hoặc gân Achilles dọc theo phía sau mắt cá chân của bạn. Tophi thường không gây đau nhưng chúng có thể bị sưng và đau khi bị bệnh gout tấn công.

Tinh thể urat có thể tích tụ trong đường tiết niệu của người bị bệnh gout, gây sỏi thận. 

2. Chăm sóc sức khỏe chủ động cho người bị bệnh gout

2.1 Chế độ dinh dưỡng chủ động cho người bị bệnh gout

Để cản trở sự phát triển của bệnh gout. Bạn hãy chú ý đến các yếu tố làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể, nên lựa chọn có hàm lượng purin thấp như:

Ăn thực phẩm lành mạnh

• Các sản phẩm ít béo và không béo như sữa chua
• Trái cây và rau quả tươi
• Các loại hạt, bơ đậu phộng và ngũ cốc
• Khoai tây, bánh mì và mì ống
• Trứng (ở mức độ vừa phải)
• Các loại thịt như cá, thịt gà và thịt đỏ đều phù hợp với mức độ vừa phải
• Mặc dù rau bina và măng tây nằm trong danh sách có hàm lượng purin cao, nhưng các nghiên cứu cho thấy chúng không làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút hoặc các đợt tấn công của bệnh gout. Vì vậy người bệnh gout có thể ăn bình thường.

Uống đủ nước và vitamin

• Nên uống nhiều nước – 8 đến 16 cốc mỗi ngày
• Vitamin C (ví dụ như nước cam) cũng có thể giúp giảm axit uric, hãy uống với mức độ vừa phải.
• Cà phê chứa caffeine cũng có thể làm giảm axit uric, nhưng không nên lạm dụng quá nhiều.

Thực đơn mẫu cho người bị bệnh gout:

Bữa sáng

• Ngũ cốc nguyên hạt, không đường với sữa ít béo
• 1 cốc nước ép dâu tây
• Cà phê
• Nước

Bữa trưa

• Lườn gà nướng lát
• Salad rau trộn với cà chua bi, quả bơ
• Sữa hoặc sữa ít béo
• Bữa ăn nhẹ buổi chiều
• 1 cốc quả anh đào tươi
• Nước

Bữa tối

• Cá hồi nướng
• Đậu xanh rang hoặc hấp
• 1 bát mì ống với dầu ô liu và tiêu chanh
• Nước
• Sữa chua ít chất béo
• 1 cốc nước dưa tươi
• Đồ uống không chứa caffeine, chẳng hạn như trà thảo dược

Người bị gout nên kiêng thực phẩm sau:

• Tránh các loại thịt như gan, thận và bánh ngọt vì chúng có hàm lượng purin cao và góp phần làm tăng nồng độ axit uric trong máu.
• Hạn chế ăn các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu và thịt lợn.
• Một số loại hải sản – chẳng hạn như cá cơm, động vật có vỏ tôm, tôm hùm, trai, cá mòi và cá ngừ – có hàm lượng purin cao hơn các loại khác, gây rủi ro đối với người mắc bệnh gout.
• Bia và rượu chưng cất có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh gút và các cơn tái phát.
• Hạn chế hoặc tránh các thực phẩm có đường như ngũ cốc có đường, bánh mì và kẹo.

2.2. Chăm sóc sức khỏe chủ động cho người bệnh gout bằng chế độ sinh hoạt

Ăn kiêng

Thực hiện chế độ ăn kiêng cho bệnh gút có thể giúp hạn chế sản xuất axit uric và tăng cường đào thải nó. Chế độ ăn kiêng không có khả năng làm giảm nồng độ axit uric trong máu, đủ để điều trị bệnh gout mà không cần dùng thuốc. Nhưng nó có thể giúp giảm số lượng các cuộc tấn công và hạn chế mức độ nghiêm trọng của chúng.

Kiểm soát cân nặng

Nếu bạn thừa cân, cơ thể bạn sẽ sản xuất nhiều axit uric hơn và thận sẽ gặp khó khăn hơn trong việc loại bỏ axit uric. Do đó, hãy kiểm soát cân nặng của mình.

Kiểm soát bệnh liên quan

Một số bệnh và tình trạng làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout. Chúng bao gồm huyết áp cao không được điều trị và các bệnh mãn tính như tiểu đường, béo phì, hội chứng chuyển hóa và các bệnh về tim và thận.

Cẩn trọng khi dùng thuốc

Aspirin liều thấp và một số loại thuốc dùng để kiểm soát tăng huyết áp – bao gồm thuốc lợi tiểu thiazid, thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) và thuốc chẹn beta – cũng có thể làm tăng nồng độ axit uric. Việc sử dụng thuốc chống thải ghép được kê đơn cho những người đã được ghép tạng cũng có thể như vậy.

Tuổi và giới tính

Bệnh gout xảy ra thường xuyên hơn ở nam giới, chủ yếu là do phụ nữ có xu hướng có nồng độ axit uric thấp hơn. Tuy nhiên, sau khi mãn kinh, nồng độ axit uric của phụ nữ gần bằng với nam giới. Đàn ông cũng có nhiều khả năng phát triển bệnh gout sớm hơn – thường ở độ tuổi từ 30 đến 50 – trong khi phụ nữ thường phát triển các dấu hiệu và triệu chứng sau khi mãn kinh.

2.3 Một số biện pháp phòng ngừa giúp bạn chủ động phòng tránh bệnh gout

Chế độ ăn uống lành mạnh, ít purin

Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh gút là hạn chế tần suất tiêu thụ thực phẩm và đồ uống có hàm lượng purin cao. Nên uống nhiều nước để giúp thận hoạt động tốt hơn và tránh tình trạng mất nước.

Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, tránh các thực phẩm có thể gây ra cơn gout cấp. Những thực phẩm này bao gồm những thực phẩm có hàm lượng purin cao (như chế độ ăn nhiều thịt đỏ, nội tạng và hải sản)

Hãy hoạt động thể chất thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm căng thẳng cho khớp và giảm nguy cơ béo phì cũng như các tình trạng sức khỏe khác khiến bạn dễ mắc bệnh gout.

Các chuyên gia khuyên rằng lý tưởng nhất là người trưởng thành nên hoạt động thể chất vừa phải trong 150 phút mỗi tuần, như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe 30 phút mỗi ngày trong 5 ngày một tuần. Bạn có thể chia 30 phút này thành ba buổi riêng biệt, mỗi buổi 10 phút trong ngày. Mỗi phút hoạt động đều có giá trị và bất kỳ hoạt động nào cũng tốt hơn là không có hoạt động nào. Hoạt động thể chất thường xuyên cũng có thể làm giảm nguy cơ phát triển các bệnh mãn tính khác như bệnh tim, đột quỵ và tiểu đường.

Giảm cân

Đối với những người thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân giúp giảm áp lực lên các khớp, đặc biệt là các khớp chịu trọng lượng như hông và đầu gối. Duy trì cân nặng khỏe mạnh có thể giảm đau, cải thiện chức năng và làm chậm sự tiến triển của bệnh viêm khớp.

Bảo vệ khớp của người bị gout

Chấn thương khớp có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng viêm khớp. Chọn các hoạt động dễ dàng cho khớp như đi bộ, đi xe đạp và bơi lội. Những hoạt động ít tác động này có nguy cơ chấn thương thấp và không gây vặn xoắn hoặc gây quá nhiều áp lực lên khớp.

Người bị bệnh gout thường cần lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng và không tạo áp lực lớn lên các khớp để giảm nguy cơ kích thích cơn đau. Dưới đây là 3 bài tập cụ thể và hướng dẫn cách thực hiện cho người bị bệnh gút:

Bài tập đi bộ nhanh

Người bị bệnh gout thường cảm thấy đau và không thoải mái ở các khớp, đặc biệt là ở khớp gối. Tuy nhiên, việc thực hiện bài tập đi bộ nhanh có thể là một phương pháp tốt để duy trì sự linh hoạt, cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm cân, điều này có thể hỗ trợ quản lý bệnh gout.

Hướng dẫn đi bộ nhanh cho người bị bệnh gout:

• Chọn giày thoải mái và hỗ trợ để giảm áp lực lên các khớp.
• Bắt đầu bằng cách đi bộ nhẹ trong khoảng 5-10 phút để làm ấm cơ.
• Đảm bảo bước đi tự nhiên và thoải mái, không tạo ra áp lực lớn lên khớp gối.
• Dần dần tăng tốc độ đi bộ nhanh.
• Điều chỉnh tốc độ sao cho bạn cảm thấy thoải mái và không gây đau đớn hoặc áp lực lớn lên khớp.
• Bạn có thể chia thời gian đi bộ nhanh thành các đợt ngắn, ví dụ như 10-15 phút mỗi lần, và tăng dần thời gian theo sức chịu đựng của cơ thể.
• Nếu bạn cảm thấy bất kỳ đau đớn hay không thoải mái nào, hãy ngừng lại và nghỉ ngơi.

Bài tập đạp xe

Đạp xe là một hoạt động tập luyện thích hợp cho người bị bệnh gout, vì nó là một hoạt động giảm áp lực lên các khớp so với một số hoạt động tập luyện khác.

Hướng dẫn bài tập đạp xe cho người bị bệnh gout:

• Xe đạp tập thường là lựa chọn tốt, vì chúng có yên rộng và thoải mái, giảm áp lực lên khớp gối.
• Đảm bảo yên xe ở độ cao phù hợp để giảm áp lực lên khớp.
• Yên nên đặt ở mức vừa phải để chân bạn có thể đạp hoàn toàn và thoải mái.
• Bắt đầu đạp xe ở tốc độ chậm để làm ấm cơ và khớp.
• Chọn mức độ độ khó phù hợp với sức khỏe của bạn.
• Dần dần tăng tốc độ và độ khó của đạp xe khi cơ thể bạn cảm thấy sẵn sàng.
• Theo dõi cảm giác của bạn và đảm bảo rằng không có đau hoặc áp lực lớn lên khớp.
• Nếu bạn mới bắt đầu, bắt đầu với khoảng 10-15 phút và dần dần tăng thời gian theo sức chịu đựng của cơ thể.

Bài tập yoga

Tư thế “Ngọn núi” (Mountain Pose), còn được gọi là Tadasana trong yoga, là một tư thế cơ bản nhưng mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể

Hướng dẫn bài tập yoga cho người bị bệnh gout:

• Đứng thẳng, chân mở rộng bằng vai.
• Đưa cân nặng về giữa chân, sao cho đầu gối, mông, và đầu gối cùng hướng về phía trước.
• Nâng cao ngón tay cái lên, làm cho cánh tay đứng song song với cơ thể.
• Giữ cho đầu gối không quá thẳng mà cũng không quá uốn, tạo ra một đường thẳng từ đầu đến đầu gối.
• Đưa đầu lên cao, hơi nhìn lên trên, và giữ đầu cổ thẳng.
• Đưa trọng tâm vào chân, đặc biệt là vào bảng chân và gót chân.
• Hít thở sâu và nhận ra sự chuyển động của không khí khi bạn hít vào và thở ra.
• Giữ tư thế trong khoảng 30 giây đến 1 phút, tùy thuộc vào khả năng của bạn.
• Giữ cho cơ lưng thẳng, không đẩy mông quá mức và không quá uốn cổ lưng.

Trước những thách thức từ bệnh gout, chúng ta cần nhìn nhận và thay đổi lối sống của mình. Không chỉ là vấn đề về chế độ ăn uống, bệnh gout còn là một biểu hiện của cách chúng ta chăm sóc cơ thể và tâm hồn của mình. Bằng cách cải thiện chế độ dinh dưỡng, thực hiện các hoạt động tập luyện nhẹ, duy trì một tư duy tích cực, chúng ta có thể đối mặt với bệnh gout một cách hiệu quả và tái lập sự cân bằng trong cuộc sống hàng ngày.

NGUỒN THAM KHẢO:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gout/symptoms-causes/syc-20372897#:~:text=Gout%20is%20a%20common%20and,often%20in%20the%20big%20toe.

https://tamanhhospital.vn/benh-gout/#:~:text=%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c%20bao%20l%C3%A2u%3F-,B%E1%BB%87nh%20Gout%20l%C3%A0%20g%C3%AC%3F,%C4%91i%20l%E1%BA%A1i%20%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c%20do%20%C4%91au.

https://medlatec.vn/tin-tuc/nhan-biet-som-dau-hieu-benh-gout-giup-dieu-tri-hieu-qua-hon-s68-n19768